21 ноября 2014 г. г. | П.ПЕТРОВ.
Я не успел вступить в Программу государственного софинансирования пенсии до 1 октября 2013 года. Не ожидается ли продление данной Программы в будущем, чтобы граждане имели возможность уплачивать дополнительные страховые взносы на свою будущую пенсию?
5 ноября 2014 года подписан Федеральный закон о продлении срока вступления граждан в Программу государственного софинансирования добровольных пенсионных накоплений до 31 декабря 2014 года. Чтобы стать участником Программы, необходимо вступить в нее до конца 2014 года и сделать первый взнос до 31 января 2015 года. Годовой взнос должен быть не менее 2000 рублей, в этом случае государство добавит на счет участника Программы сумму, равную взносу гражданина, но не более 12000 рублей. Участвовать в обновленной Программе софинансирования пенсии уже не смогут те, кто уже является пенсионером, кроме военных пенсионеров.
14 ноября 2014 г. г. | И.ВАСИЛЬЕВ.
С какого времени суток граждане могут привлекаться к ответственности за нарушение тишины и покоя граждан и что понимается под словосочетанием «нарушение тишины»?
Согласно закона Чувашской Республики от 23 июля 2003г. № 22 «Об административных правонарушениях в Чувашской Республике» (Законом Чувашской Республики от 30 июля 2013 г. № 36 статья 9 изложена в новой редакции) в главе 3 ст. 9 «Нарушение тишины и покоя граждан» определены следующие нормы поведения:
1. Совершение действий, нарушающих тишину и покой граждан с 23 часов до 7 часов (а в выходные и установленные федеральным законодательством нерабочие праздничные дни с 22 часов до 8 часов), за исключением действий, направленных на предотвращение правонарушений, ликвидации последствий аварий, стихийных бедствий, иных чрезвычайных ситуаций, проведение неотложных работ, связанных с обеспечением личной и общественной безопасности граждан в соответствии с законодательством Российской Федерации, действий, совершаемых при отправлении религиозных культов в рамках канонических требований соответствующих конфессий, а также при проведении культурно-массовых мероприятий, разрешенных органами государственной власти или органами местного самоуправления, - влечет предупреждение или наложение административного штрафа на граждан в размере от пятисот до одной тысячи рублей; на должностных лиц - от одной тысячи до одной тысячи пятисот рублей; на юридических лиц - от десяти тысяч до тридцати тысяч рублей.
2. Проведение строительно-монтажных, строительно-ремонтных работ в многоквартирных домах с 21 часа до 23 часов - влечет предупреждение или наложение административного штрафа на граждан в размере от ста до пятисот рублей, на должностных лиц - от одной тысячи до одной тысячи пятисот рублей; на юридических лиц - от двух тысяч до пяти тысяч рублей.
3. Использование на повышенной громкости звуковоспроизводящих устройств, в том числе установленных на транспортных средствах, балконах или подоконниках, нарушающее тишину и покой граждан, если эти действия не охватываются составом правонарушения, предусмотренного частью 1 настоящей статьи, - влечет предупреждение или наложение административного штрафа на граждан в размере от пятисот до одной тысячи рублей; на должностных лиц - от одной тысячи до одной тысячи пятисот рублей; на юридических лиц - от двух тысяч до пяти тысяч рублей.
4. Повторное совершение административного правонарушения, предусмотренного частями 1-3 настоящей статьи, - влечет наложение административного штрафа на граждан в размере от одной тысячи до трех тысяч рублей; на должностных лиц - от трех тысяч до десяти тысяч рублей; на юридических лиц - от пяти тысяч до пятнадцати тысяч рублей.
Примечание. Под действиями, нарушающими тишину и покой граждан, в целях настоящей статьи понимаются использование телевизоров, радиоприемников, магнитофонов, других звуковоспроизводящих устройств, а также устройств звукоусиления, в том числе установленных на транспортных средствах, временных (некапитальных) объектах мелкорозничной торговли (киосках, павильонах, лотках), использование неисправной охранной сигнализации, а также неотключение звуковых сигналов сработавшей охранной сигнализации, крики, свист, пение и игра на музыкальных инструментах, производство строительно-монтажных, строительно-ремонтных, разгрузочно-погрузочных работ.
А.Афанасьев, заместитель прокурора района.
24 октября 2014 г. г. | И.ТЕПЛОВ.
Кантaкран тунa пысaках мар теплица пур пирeн. Иртнe cул унти ceр симeсленнине асaрхарaм. Хeле те хайхи симeс ceрпех кeтeмeр. Cуркунне унта чи малтанах мeн тумалла-ши?
Ахaртнех сирeн теплицaри çeр й?çекленсе çитнe. Лару-тaрaва лайaхлатма кeркуннех пуçaнмалла пулнa та. Халe вара çуркунне çитессе кeтмелле. Теплицaри çeре çунтарнa извеçпе е доломит çaнaхeпе сапса хусaкламалла.
Çeр aшeнчи сывлaш çаврaнaшне лайaхлатма акса-лартса çитeнтерекен мeн пур ?сен-тaран айeнчи çeре мульчамалла. Урaхла каласан, çимeç йaранeсем хушшине çeрeк тaпри, утa-улaм, шaлса пухнa çулça, пaчкa кeрпи, вeтетнe хут е çулнa курaк пaрахмалла. Çапла тусан н?рeк те ытларах тытaнса тaрe, çум курaкe те тарaхтармe.
30 мая 2014 г. г. | Г.ФЕДОРОВА. Енeш Нaрваш ялe.
Вeрент? учрежденийeсенче чaваш чeлхипе пeл? парассипе программaсенче улшaнусем пулec-ши?
"Патшалaхaн çeнe вeрент? стандарчeсене eçе кeртнe чухне шкулсенче чaваш чeлхипе тата литературипе пeл? памалли сехетсен шучe улшaнмасть, хальхи шайрах юлать. Республикaри вeрент? институчeн сайчe çинче, "Патшалaхaн вeрент? стандарчeсене eçе кeртни" ятлa баннерта 1-3 классем валли вeрент? планeсене туса хатeрлемелли сeн?сене вырнаçтарнa.
Хальхи вaхaтра чaваш чeлхипе тата литературипе пeл? илме пулaшакан учебниксемпе вeрент? пособийeсене çeнетес eç пырать", - тесе хуравланa Чaваш Республикин вeрент? министерствинчен.
25 апреля 2014 г. г. | ГАЛИНА А. Тaвай районe
Упaшка пулнa cыннaн ачасемшeн суд йышaнaвeпе алимент т?лемелле. Вaл ecпе тивecтерекен центрта учетра тaнa та ecсeрлeх пособийeнчен алимент куcарать. Cав вaхaтрах хaй иккeмeш ec кeнекипе тепeр ceре вырнаcнa, уйaхсерен 25 пин тенкe илет. Aна явап тыттарма пулать-ши?
Сирeн ыйтaвaр çине район прокурорне О.Г.Ястребована хуравлама сeн-тeмeр.
Патшалaх шучeпе eçсeрлeх пособине тивeçнипе пeр вaхaтрах шалу илсе тaни ултав шутланать. РФ Уголовлa кодексeн 159-мeш статйипе килeш?ллeн преступлени туни пулса тaрать.
Тeпрен илсен, eçпе тивeçтерекен служба органeсене eçсeрлeх пособийe илсе тaракансем тeлeшпе вeсене eçпе тивeçтерекенсем страховани т?левe панипе çыхaннa информацие вaхaтра параççe тата aна хaйсем тeллeн тeрeслеççe. Енчен те çырура асaннa евeр тeслeхе тупса палaртсан материала право йeркине сыхлакан органсене уголовлa eç пуçармашкaн çитереççe. Асaннa пособие илсе тaракан гражданин официаллa мар йeркепе вырнаçнa, хуçа уншaн налук тата социаллa т?левсем хывмасть-тaк aна явап тыттарма кансeр.
Алимент тытса юлнa чухне те çавaн пекех пулса тухать. Урaхла каласан _ ача ашшeн шалaвне официаллa йeркепе шутласа панa-тaк парaм виçине палaртма май пур. Eç укçине алaран т?ленe чухне вара çакна уçaмлатма май килмест.
Сирeн прокуратурaна жалоба çырмалла. Алимент т?леменшeн те, патшалaха улталанaшaн та aна явап тыттаратпaр.
18 апреля 2014 г. г. | Т.ВАСИЛЬЕВА.
Cын ecрен пaрахнa, анчах ecпе тивecтерекен ec кeнекине тытса тaрать тата расчет тумасть. Камран пулaшу ыйтмалла ун пек чух?
Сирeн ыйтaвaр çине район прокурорe О.Ястребова хуравлать:
РФ Eç кодексeн 80-мeш статйипе килeш?ллeн работник заявлени çырнa пулсан eçленe юлашки кун aна eç кeнекипе ытти документсене тавaрса памалла тата тулли расчет тумалла.
Енчен те eç паракан законодательствaна пaсать пулсан, работник Патшалaхaн eçлев инспекцийeнчен е прокуратура органeсенчен пулaшу ыйтма пултарать. Работник хaйeнпе татaклa расчет туман чухне тивeçлe суммaна суд урлa шыраса илме пултарать.
25 марта 2014 г. г. | А.ЕГОРОВ.Тaвай ялe.
"Мeнле тeллевпе ирттереcce ял хуcалaх cыравне?"
Çак ыйту çине хуравлама Чaвашстатaн районти уйрaмeн ертсе пыракан специалист-экспертне Л.Кучеренкaна ыйтрaмaр. - 2016 çулта Пeтeм Раççейри ял хуçалaх çыравe иртмелле. Унaн тeп тeллевe - ял хуçалaхe мeнле пурнaçпа пурaннине, açтан тупaш кeнине, мeн чухлe çeрпе, мeнле техникaпа усa курнине, мeнле тата мeн чухлe выльaх-чeрлeх усранине, улма-çырла туса илнине тата ыттине те тeпчесси. Çырав пысaк тата вaтам организацисене, пeчeк предприятисене, хресчен фермер хуçалaхeсене, коллективлa тата харпaр хaй счечe пур çемьесене, уйрaм хушма хуçалaхсене, харпaр хaй пахчи пур çемьесене, ял хуçалaх продукцийe хатeрлекенсене пырса тивет. Кaçал çырава хатeрленес eçсем пуçланаççe.
10 января 2014 г. г. | С.ВАСИЛЬЕВА, Тaвай ялe.
Иртнe cулхи ноябрeн 22-мeшeнче АПШ президентне Джон Кеннедие персе вeлернeренпе cур eмeр cитрe. ХХ eмeрти тискер преступление паянхи кунччен те уcса парайман. Унтан та ытларах свидетельсене те вeлерсе пыраcce е aнсaртран “вилме пулaшаcce”. Кеннедин ачисем юлнa-ши? Вeсен cемйи cинчен мeн те пулин ceнни питe пeлес килет.
13 сентября 2013 г. г. | Л.ПАВЛОВА. Тaвай ялe.
“Ыхра лартма вaхaт cитет. Хaшe aна иртерех, тепри вара Пукравра кaна лартать. Хacан тата хaш вырaнарах лартсан аван-ши?“.
Aна валли унччен хaяр, помидор, купaста е пaрçа йышши культура ÿснe вырaн лайaх, ыхра е сухан хыççaнхи йaрансем пачах та кирлe мар. Йeпе çанталaкра кaларнa çимeç çeрет, çавaнпа та ун йышшине ан лартaр, унсaрaн ыттисене те сиенлеме пултарать. Манса ан кайaр, шултра ыхра шaлe тухaç ытларах парать. Ыхра лартиччен йaрана маларах удобрени хывмалла.
Ретсем хушши – 20–30 сантиметр пулмалла, 3–5 сантиметр тарaнaшне лартмалла. Ыхра ытла çиелте пулсан, сивe хeл кунeсенче шaнса каять. Сентябрь вeçeнче лартни вaхaтлa, çирeп сивeсем пуçланиччен унaн тымарланмалла. Йaран çине вак улaм витни шанчaклa.
|
23 августа 2013 г. г. | В.АЛЕКСАНДРОВ.
“Час-часах пурaнмалли cурт-йeр тума республикaра ceр cитмест тесе каланине илтетeп. Анчах Шупашкар хулипе, автотрассaпа юнашарах “ecлe cынсем” хaйсен харпaрлaхне туртса илнe, cуллен хытхура кашласа ларакан пысaк ceр участокeсене никам та асaрхамасть тейeн. Мeншeн вeсене патшалaх cынсемшeн усaллa усa курма нимeн те тумасть?“
Республикaри пурлaх хутшaнaвeсен министерствинче пeлтернe тaрaх, Чaваш Ен Пуçлaхe Михаил Игнатьев çeр çаврaнaшне, унпа усa курассине законодательствaпа килeшÿллeн çирeп йeркелесе пыма задача лартнa. Aна пурнaçа кeртнe май, умeнхи çулсенче çeр участокeсем тeлeшпе саккуна пaсса тунa темиçе пысaк килeшÿ палaрнa. Тeрeслесе пaхса тухнa хыççaн, суд органeсем пeтeмeшле 175,6 гектар çeр участокeсем тeлeшпе республика харпaрлaхeн правине çирeплетсе йышaнусем тунa. Çапла майпа Чaваш Ен пeтeм Раççейшeн патшалaх тата ялта пурaнакансен интересeсене хaй кaна пуясшaн çунакан таса мар алaллa çынсенчен хÿтeлеме май паракан суд практикин тeслeхe туса хучe. Çапла тума вaйлa хирeçтaрaва çeнтерме тивнe пулсан та, çeрпе усa курас сферaра законодательствaна пaснине малалла та пeтерсе пырeç.
Ку вaхaт тeлне патшалaх харпaрлaхне тавaрса панa çeр участокeсен пeтeмeшле рынок хакe 175 млн. ытла тенкeпе танлашать. Ку çeрсемпе эконом-класлa пурaнмалли çурт-йeр тума, инвестици проекчeсене пурнaçа кeртме, тата çавaн пекех нумай ачаллa çемьесене тивeçтерме усa курeç.
ЧР пурлaх хутшaнaвeсен министерстви.
|
23 августа 2013 г. г. | З.ВАСИЛЬЕВА. Тaвай районe.
Cу кунeсем cимecсенчен пуян. Кyршeри хeрарaм патeнче аджика тутанса пaхнaччe пeлтeр. Кacал хам хатeрлесе пaхас терeм. Рецептне тупаймарe, тахaш журналтан илнeччe тет. Район хаcатeнче пичетлесе кaларма cук-ши унaн рецептне?“
2,5 кг помидор, 1 кг пылак пaрaç, 1 кг антоновка пан улми, 1 кг кишeр, 1 стакан тип çу, 1 кашaк 70 процентлa уксус, 200 г сахaр, 125 г тaвар, 200 г ыхра кирлe.
Помидора, пан улмине, пылак пaрaçа тата кишeре аш арманe витeр кaлармалла, 1 сехет пeçермелле. Вeтетнe йÿçe хeрлe пaрaç тата тип çу хушмалла, 20 минут вeретмелле. Унтан вeтетнe ыхра, сахaр, тaвар хушса тепeр 30 минут вeретмелле. Аджикaна вeриллех банкaсене тултарса хупмалла, сивe çeрте упрамалла.
|
20 августа 2013 г. г. | М.ИВАНОВА. Тaвай ялe.
Баклажанран хатeрленe cимec халaх хушшинче ытларах та ытларах сарaлса пырать. Хам та aна кacал пуcласа лартса пaхрaм. Cак тeксeм кaвак cимecрен мeн хатeрлеме пулать-ши?
Баклажан питех те усaллa çимeç шутланать. Унaн хуппинчи насунин текен флавоноидaн клеткaсенче ирeклe куçса çÿрекен радикалсене сиенсeрлетес вaй пур, çавна май вaл организм eç-хeлe улшaнасран, çав шутра рак чирe пуçланасран та сыхлать. Нумаях пулмасть яппун ученaйeсем насунин юн тымарeсенче шыça пуçланасран хÿтeленине те тeпчесе пeлнe. Баклажанри тепeр антиоксидант-хлороген йÿçeкe (хлорогеновая кислота) – чeрепе юн тымарeсене хевте парать.
Баклажан тaпрари наркaмaшлa химикатсене хaй çине пит илсех кайманнипе те паллa. Пестицидсем хaш çимeçре ытлараххине пeлес тесе ирттернe тeрeслев кaтартaвeсем тaрaх 45 çимeç хушшинче çак кaвакскер 41-мeш вырaнта тaрать, çав хушaрах наркaмaшпа чи “пуяннисен” шутне пан улми, пылак пaрaç тата хaяр лекнe-мeн.
|
09 июля 2013 г. г. | В.Шамбулин пенсионер.
“Эпe виcceмeш ушкaн инваличe. Тивecлe канaва каймалли документсем хатeрлерeм икe cул каялла 60 cул тултарнa май. Анчах манaн хутсене темшeн йышaнмарec. Тeрeс турec-ши РФ пенси фончeн районти управленийeнче ecлекенсем?”
19 апреля 2013 г. г. | А.ПАВЛОВА. Тaвай ялe.
“Часах уй-хир eceсем пуcланаcce. Пахчари cырла тeмeсене те йeркене кeртмелле. Эпe йeплe хурлaхан (крыжовник) турачeсене мeнле касмаллине пeлесшeн. Yссе ceр cинчех выртакан пулчec, лартнaранпа та пeрре касман.
Хурлaханпа йeплe хурлaхан тeмне çуркунне, кaчкa кaларма пуçличчен, йeркене кeртмелле. Чи малтанах шултра та ватa туратсене çeр çумeнченех касмалла – шала çутa кeртмелле. Çакa çамрaк хунавсене вaй илме пулaшать. Çeр çинче выртакан туратсене те иртмелле. Вeсем кaпкалатма тата çырла пуçтарма чaрмантарeç.
Хура хурлaханпа йeплe хурлaхан хунавне ятарласах кeскетсен тeм туратланать. Хeрлe тата шурa хурлaхан хунавне вара апла касмалла мар, мeншeн тесен çитес çул шaпах вaл чечеке ларe, çимeç парe.
|
19 апреля 2013 г. г. | Г.СТЕПАНОВ.
«Хaш культурaн шaтаслaхe миcе cул пулнине пeлес килет. Пeлтeрхи хaяр вaррине кacал акма юрать-и?»
Арпус, хaяр, кавaн, кабачок, дыня – 7–8 çул (пeлтeрхи хaяр вaрлaхне акма юрамасть).
Шалча пaрçи (фасоль), кукуруза, пaрçа, нимeç пaрçи (бобы) – 4–6 çул.
Купaста, редис, йÿç кaшман, хeрлe кaшман, помидор, тутлa кaшман (брюква) – 4–5 çул.
Батун, сухан, кишeр, баклажан, шпинат – 3–4 çул.
Пaрaç, ревень, пуçлa сухан, петрушка – 3 çул.
Сельдерей, пастернак, укроп – 2 çул.
|
25 января 2013 г. г. | ТАТЬЯНА. Тăвай ялĕ.
“Эпĕ Татьяна ятлă, шкула çÿретĕп. Татьяна кунĕнче мана пĕрле вĕренекенсем саламлаççĕ. Пĕлес килет, ăçтан пуçланса кайнă çак уява паллă тăвасси”.
Православи тĕнне ĕненекенсем хисеп тăвакан çветтуй, асап тÿснĕ Татиана авалхи Римра пурăннă. Вăл Христос тĕнне ĕненекен çемьерен пулнă. Тĕне ĕненекенсене хирĕç тăнă вăхăтра Татианăна ярса тытнă. Аполлон турă чиркĕвне чÿк тума илсе пынă.
Вăл вĕçĕмсĕр кĕлĕ тунипе кĕтмен çĕртен çĕр чĕтреннĕ, ун вăхăтĕнче йĕрĕхсем (пуç çапмалли кĕлеткесем) таткаланса пĕтнĕ, язычество чиркĕвĕ арканнă.
Çакăн хыççăн çветтуй Татианăна асаплантарнă, анчах та темле хĕн кăтартсан та ăна Христос тĕнне ĕненме пăрахтарайман. Çакăншăн Татианăна ашшĕпе пĕрле вĕлернĕ. Каярах çветтуйсен йышне кĕртнĕ, ăна вĕлернĕ кун турра ĕненекенсемшĕн çветтуй Татианăна асăнмалли кун пулса тăнă.
1755 çулта Татьяна кунĕнче Елизавета Петровна императрица Мускав университетне йĕркелени çинчен калакан Указа алă пуснă. Ку пулăм чăн-чăн уява çаврăннă. ХIХ ĕмĕр вĕçĕнче – ХХ ĕмĕр пуçламăшĕнче кашни çулах Мускав студенчĕсем, преподавателĕсем тата университетран вĕренсе тухнисем Татьяна кунне хăйсен уявĕ пек паллă тума пуçланă.
Студентсен праçникне Татиана кунĕнче паллă тăвас йăла паянхи кунчченех сыхланса юлнă.
11 января 2013 г. г. |
Сурăх-така ашĕ çав тери тутлă ĕнтĕ, анчах ăна яшкана ярсан ачасем сăмсине пăраççĕ. Шăрши ан палăртăр тесен мĕн тумалла-ши?
Какая пĕр сехетлĕхе сĕте ярса лартăр, кайран пускăч витĕр кăларнă ыхрапа сăтăрăр.
11 декабря 2012 г. г. | В.ПЕТРОВА.
“Тăвай ялĕнчи физкультурăпа спорт комплексĕнче бассейн пурри лайăх-ха. Анчах унăн шывĕ сывлăхшăн мĕнлерех пулмалла-ши?“.
Бассейнсем чылай ача-пăча, вĕренÿ, спорт, сиплевпе профилактика учрежденийĕсенче пур. Асăннă организацисен администрацийĕсен услугăсемпе тивĕçтернине контроллесе тăнипе пĕрлех шыв пахалăхĕшĕн те тимлемелле. Бассейнсенчи шыв çыншăн сиенсĕр пулмалла тата унăн сывлăхне нимĕнле начар витĕм те кÿмелле мар.
Çынсем, паллах, бассейнри ишмелли шывран хăрушă инфекци чирĕсем, сăмахран, вируслă А гепатит, ÿт-тир туберкулезĕ, кăмпа чирĕсем, аденовируслă фарингоконьюктивлă сивчир, энтеробиоз, эпидермофити (ÿтĕн çиплĕ кăмпа чирĕ), лямблиоз, шĕвĕрĕлченсем тата ытти те лекме пултарас пирки шухăшласа та пăхмаççĕ. Çакăн çинчен специалистсем шухăшлама тивĕç, шыва çыншăн хăрушсăрлатас тесе ăна обязательнăй йĕркепе ĕçлесе сиенсĕрлетмелле. Шыва тасатса хатĕрлемелли ку чухнехи технологисем тĕрлĕрен, çапах та вĕсем пурте апала-и, капла-и – хлорланипе çыхăнса тăраççĕ, мĕншĕн тесен асăннă майпа кăна шыв чи лайăх сиенсĕрленет. Унсăр пуçне вăл меллĕ тата хаклă та мар.
Анчах хлор хăй çавнашкалах сиенсĕр-ши? Ирĕклĕ хлор, вăйлă дезинфекци тума пултарнипе пĕрлех, шывра патогенлă (сиенлĕ) микроорганизмсене пĕтерет кăна мар, тĕрлĕ варалакан япаласемпе те реакцие кĕрет, йÿçеклентерет. Çавна май органика производнăйĕсем пулса каяççĕ. Тĕслĕхрен, хлороформ тата тăват хлорлă углерод, кусем çын организмне канцерегонлă витĕм кÿнине унчченех çирĕплетсе панă тата хлораминсем та пулнипе ÿт-тир тăртанса, хĕрелсе тăма пултарать. Çитменнине, хлор хăй кăна та, кăштах çеç пулсан та, ырă мар шăршăллă, сывлав çулĕсене вĕчĕрхентерет тата куçăн йăлмакаллă витĕмĕсем хĕрелеççĕ.
Бассейншăн яваплă хуçа унти шыв бассейна çÿрекенсемшĕн ялан таса та хăрушлăхсăр, çынсене ырă кÿтĕр тесе тăрăшма тивĕç. Çавăнпа шыва хлорланă чухне наркăмăшлă япаласем пулассине чакарас тĕллевпе чылай бассейнра сиенсĕрлетмелли комбинациллĕ майсемпе усă кураççĕ, çакă вăл хлор хисепне чылай чакарма май парать. Çапла, тĕслĕхрен, озонпа ультрафиолетовăй пайăркасем бассейнри шыва ĕçлесе хатĕрленĕ чухне хлорпа усă курассине 10 хут чакарма май параççĕ. Çакăнпа пĕрлех наркăмăшлă япаласем, сăмахран, хлороформ йышшисем, сисĕнмеллех сахалланаççĕ. Çавна май химилле япаласем çын организмне начар витĕм кÿресси те чакать, çав вăхăтрах шыв пахалăхĕн микробиологилле кăтартăвĕсем начарланмаççĕ.
Юридически лицон çыннăн бассейнри хăрушсăрлăхне тивĕçтермелли яваплăхне 52 номерлĕ федераллă законпа тата “Ишмелли бассейнсем. Ăна тумалли, унпа усă курмалли тата шыв пахалăхĕн гигиена требованийĕсем. Пахалăха тĕрĕслесе тăрасси” 2.1.2.1188–03 санитари правилисемпе тата нормисемпе (СанПиН) пăхнă. Санитари правилисемпе нормисем (2.1.2.1183–03) кăтартусен списокĕ тăрăх, çав шутра бассейнсен шывне хлорланă чухне ирĕклĕ юлнă хлор хисепне те, производство тĕрĕслевĕ туса шута илме хушать. Бассейнра сывлăхшăн хăрушлăхсăр пулма вăл шывра 0,3 мг/дм кая мар тата 0,5 мг/дм ытла пулмалла мар. Хлорланипе УФ пайăркасене пĕрле усă курнă чухне ирĕклĕ юлнă хлор хисепĕ 0,1–0,3 мг/дм виçе норминче пулать. “Ĕçмелли шыв. Тĕрĕслесе пăхма илесси” Р51593–2000 ГОСТпа (5,1 п) килĕшÿллĕн тĕрĕслесе пăхма илнĕ шывра ирĕлнĕ газсем – ирĕклĕ юлнă хлор юлашки, кислород, озон – пуррине тĕслĕх илнĕ вырăнтах тата май килнĕ таран хăвăртрах палăртмалла.
Шыва сиенсĕрлетмелли пур требование те пăхăнсан тата производство контролĕ бассейнри шыв пахалăхĕ çирĕплетнĕ нормативсене, уйрăммăнах ирĕклĕ юлнă хлор тата хлороформ хисепĕпе, тивĕçтерсен, бассейна ишме çÿрени усăллă та кăмăллă пулĕ.
02 октября 2012 г. г. | В.КУЗНЕЦОВА,Чутей ялĕ.
“Горчица акрăмăр. Вăл халĕ паркаланса ÿсет. Малалла унпа епле усă курмалла?“
“Горчица – пĕр çул ÿсекен çу ÿсен-тăранĕ. Тĕрлĕ тăпра çинче ÿсме пултарать. Горчица вăррисем сивве тÿсĕмлĕ тата питĕ хăвăрт шăтса ÿсеççĕ, симĕс масси лайăх. 8–10 эрне çитĕнтереççĕ.
Горчицăн лайăх енĕсем:
–тăпрана органикăпа пуянлатать (унăн 3 кг симĕс масси 1–1,5 кг тислĕке улăштарма пултарать);
–тăпрана лайăх кăпăшлантарать, илме йывăр микроэлементсене ÿсен-тăраншăн юрăхлă тăвать;
–тăпра структурине лайăхлатать;
–усăллă микрофлора активлăхĕ ÿсет;
–çум курăксем ÿсессине пусарса тăрать;
Горчица тăпрана фитофторăран, çĕрĕкрен, паршаран сиенсĕрлетме пулăшать. Çавăнпа ăна кĕркунне çимĕçе пухса илсен акни лайăх. Горчица акни тăпрара тымар хурчĕн (проволочникĕн) хисепне те чакарма май парать. Çак тĕллевпех шурă горчицăна хура кĕркунне сухаласа пăрахма сĕнеççĕ.
Горчицăна пахча-çимĕçе пухса кĕртсенех акни лайăх. Çак шутпа пĕр сотка çине 0,5 кг вăрлăх акаççĕ, ăна тăпрана 2 см тарăнăшне варăнтараççĕ.
Лайăх енĕсемпе пĕрлех горчицăн пĕр çитменлĕх пур – ăна акса тунă вырăна купăста, йÿç кăшман, редиска акма-лартма юрамасть, мĕншĕн тесен вĕсем горчицăпа пĕр йышран. Анчах ку пысăк мар çитменлĕх асăннă сидератăн (удобрени валли акнă курăкăн) пĕлтерĕшне чакараймĕ.
20 июля 2012 г. г. | К.ФЕДОРОВА.
Уйăх ячĕсене чăвашла пичетлесе кăлараймăр-ши? Мăнуксем те тăтăшах ыйтаççĕ, хăш чухне пăтраштаратăп вĕсене.
Январь – кăрлач (вăйлă сивĕсен тапхăрĕ).
Февраль – нарăс (перс чĕлхинчен кĕнĕ сăмах, наурус – “новый день”) Ĕлĕкхи чăваш календарĕпе Çĕнĕ çул нарăс (февраль) уйăхĕнчен тытăннă.
Март – пуш (пушă – пустой, свободный пĕлтерĕшпе). Хресчен ку уйăхра ял хуçалăх ĕçĕсенчен пушă, ирĕклĕ пулнă.
Апрель – ака (посев).
Май – çу (лето).
Июнь – çĕртме (от слова “пахать”). Çĕре кĕрхи акана хатĕрленĕ.
Июль – утă (сено). Ут çи – утă çулмалли вăхăт.
Август – çурла (чăваш чĕлхине вырăс чĕлхинчен овин сăмахран куçса кĕнĕ). Пĕрчĕллĕ культурăсене хирсенчен пухса кĕртмелли вăхăт. Йĕтем (ток) çинче тĕш-тырра авăн (овин) айĕнче ĕçлесе хатĕрлеççĕ: типĕтеççĕ, сортлаççĕ.
Октябрь – юпа (столб). Ку уйăхра çав çулта вилнĕ çынсен вил тăприсем çине юпасем лартнă.
Ноябрь – чÿк. Çĕнĕ тырра авăртса çăкăр пĕçернĕ, çитес çул та аван тухăç пултăр тесе кĕлĕ тунă. Чÿк туни – чăваш туррисене парне пани.
Декабрь – раштав (Рождество).