23 сентября 2014 г.
Кăмпа пуçтармалли тапхăр пырать. Хамăрăн кулленхи апат-çимĕç рационне вăрман çимĕçĕсемпе те пуянлатас килет-çке-ха. Çав шутра кăмпасемпе те. Кăмпа паха апат-çимĕç шутланать. Унта белок, фосфор, цинк, марганец, тĕрлĕ витамин нумай.
Анчах та кăмпасене палламанни тата вĕсене хатĕрлеме пĕлменни наркăмăшланасси, тепĕр чухне вилĕм патне илсе çитерет. Кăмпасем питĕ нумай тĕрлĕ пулаççĕ. Вĕсем вăрманта кăна мар, çеçен хирте, çаран çинче, çĕр хушăкĕсенче лайăх ỹсеççĕ.
Çĕр çинче çимелли кăмпасен 1500 тĕсне шута илнĕ. Пирĕн вăрмансенче 150 яхăн тĕрлĕ кăмпа çитĕнет. Апла пулин те ăста кăмпаçă та хăйĕн карçынккине 15 тĕрлĕ кăмпаран ытлашши хумасть.
Классификаци тăрăх кăмпасем çимелли, çиме юрăхли (кăтра кăмпи) тата наркăмăшли çине пайланаççĕ.
Çиме юраман кăмпасене апатра усă курсан çын вăйлах наркăмăшланать. Çиме юрăхлисен шутне кĕрекеннисем те йышлă. Акă, сăмахран, уплюнккапа та наркăмăшланма пулать. Шăна кăмпинчен, суя уплюнккасенчен тата ытти хăш-пĕр кăмпаран айккинчен пăрăнса иртмелле. Тислĕк кăмпипе наркăмăшлансан сывалма уйрăмах йывăр. Кун пек тĕслĕхсен 90 процентĕнче çын вилет. Ачасем наркăмăшлансан уйрăмах йывăр нушаланаççĕ, вилнĕ тĕслĕхсем те пулаççĕ.
Анчах та наркăмăшлă кăмпасене ватса пĕтермелле мар. Вĕсем хăш-пĕр кайăкпа чĕр-чуншăн тутлă апат пулса тăрать. Унсăр пуçне вĕсем вăрмана илемлетеççĕ. Карçынккана палламан, хуртлă, ватăлса кайнă кăмпасене хума юрамасть. Çимелли кăмпа вăхăт иртсен наркăмăшлă пулса тăрать. Кăмпасене чукун çул тата автоçул хĕррисенче ан пуçтарăр.
Наркăмăшланассинчен сыхланмалли чи лайăх меслет - кăмпасем çинчен çырса кăтартнă кĕнекепе паллашасси. Тата кăмпасем пирки лайăх паллакан çынпа канашламалла. Хăвăр лайăх пĕлекеннисене çеç пуçтармалла.
Тепĕр услови - тĕрĕс пĕçерсе хатĕрлени. Килти условисенче кăмпа тултарнă савăтсене тимĕр хупăлчапа хупма юрамасть. Кислород çитменнипе вĕсенче наркăмăш кăларакан ботулизм патакки аталанма пултарать.
Н.МАСЛЕННИКОВА.