08 августа 2014 г.
"Хĕрарăм çăтмаха ĕнине пĕрле илсе кайĕ",-тенĕ халăхра. Чăнах та, ял çыннишĕн çак выльăх "тăрантаракан" та, "пулăшуçă" та, "çăлавçă" та. Сĕт ĕçсен çын сывă та, тутă та. Анчах та унпа сăйланнă хыççăн вар-хырăм пăсăлнă тĕслĕх те пулать.
Кунта чирлĕ ĕнен сĕчĕ япăх витĕм кỹме пултарнипе çыхăнтараççĕ специалистсем. Вăрттăнлăх мар ĕнтĕ, республикăра лейкоз чирĕнчен хăтăлса пĕтеймен-ха. Пирĕн регионра иртнĕ ĕмĕрĕн 70-мĕш çулсенченпех хуçаланать ку чир. Чăннипе, çак амакпа аптăранă выльăхсем Раççейĕпех тĕл пулаççĕ.
Россельхознадзорăн республикăри управленийĕн инспекторĕсем çулсерен çак чирĕн "вучахне" тупса палăртаççĕ. Сăмах май, аграри предприятийĕсенче кăна мар, уйрăм çын хуçалăхĕнчи ĕне те аптăрама пултарать.
Акă, Владимир Матвеев патшалăх инспекторĕ каласа панă тăрăх, Пăрачкав районĕнчи Напольное салинче кăçал кăна хальлĕхе - 3, Улатăр районĕнчи Çĕнĕ Эйпеç ялĕнче 2 çын тĕлĕшпе постановлени хатĕрленĕ. Вĕсен картишĕнче чирлĕ ĕнесем пулнă. РФ ял хуçалăх министерствин 1999 çулхи 359-мĕш приказĕпе килĕшỹллĕн вара чирлĕ ĕнене пусма памалла. Çакăн пирки вĕсене районти ветеринари службинчен пĕлтернĕ. Анчах та ял çыннисем ĕнипе сыв пуллашма васкаман. Ку вара чире сарăлма пулăшать. Çавăнпа та асăрхаттарусене шута илменшĕн административлă явап тыттармасăр май килмен.
Шăмăршă, Вăрмар, Патăрьел, Комсомольски районĕсенче ку амак тĕлĕшпе лару-тăру çивĕч. Вăрнар, Хĕрлĕ Чутай, Çĕрпỹ, Çĕмĕрле районĕсенче те çак муртан хăтăлса пĕтеймен-ха.
Ăна "кăклас" тесе тăрăшни сая кайман. Элĕк, Канаш, Куславкка, Красноармейски, Муркаш районĕсенче инфекциллĕ ĕнесем тупăнман. Сĕнтĕрвăрри, Тăвай, Шупашкар, Çĕрпỹ, Йĕпреç районĕсенче те чирлĕ ĕнесен шучĕ нумаях мар.
Ветеринари специалисчĕсем шутланă тăрăх, республикăра чир сарăлни хуçалăхсенче лейкозпа кĕрешмелли правилăсене пăхăнманнипе çыхăннă. Сăмахран, чирлĕ ĕнесене ыттисемпех тытаççĕ. Хăш-пĕр çĕрте производство ветеринари служби çук, чĕрĕ сĕте пастеризацилемелли тата утилизацилемелли ятарлă оборудовани вырнаçтарман.
Лимфа тĕввисем пысăкланни - чир аталаннин пĕрремĕш палли. Ĕне çиллинчи мăкăльсене алăпа сунă чухне кашниех тупса палăртма пултарать. Ятарлă тĕпчев иккĕленĕве уçăмлатма пулăшĕ.
Чирлĕ выльăх ашĕнче тата сĕтĕнче çыншăн сиенлĕ япаласем пур. Усал шыçăсем тупсан, какайне утилизацилеççĕ. Инфекциллĕ ĕнен сĕтне лайăх вĕретмесĕр е пастеризацилемесĕр ĕçме юрамасть, ашне вăрах вăхăт тата тĕплĕн пĕçермелле.
Специалистсем аса илтереççĕ: инфекциллĕ ĕнесен сĕтне сутма юрамасть. Чирлĕ выльăха ниçта илсе каймасăр, кил хушшинчех е хуçалăхрах пусмалла.
Н.ВАСИЛЬЕВА, управлени ĕçченĕ.